Earnewâldster Rûnte/Rotonde
Programma foar it winterskoft 2023 – 2024
Ekoteology, wat oars! teology, ecology en wy
De wurden ‘skepping’ en ‘berêderskip’ komme út de tradysje fan ús leauwen.
Mei it wurd ‘skepping’ ferwize we nei de ûnderfining dat de natoer in jefte is, wylst ‘berêderskip’ de klam leit op ús ferantwurdelikens om goed mei sa’n jefte om te gean.
Faaks brûke we it wurd berêderskip noch wol, mar hawwe we wol yn it begryp dat de mins yn dwaan en litten minder in mei-bewenner fan de ierde is dan hy/sy wêze moatte soe.
It hat bliken dien dat de mins, dy’t ál wat libbet op ‘e noed hawwe moatte soe, foar natoer en meiminske mear in bonkehurde en ynklauske profiteur is.
De tiid fan no is foar in protte lju in tiid weryn de soargen har opsteapelje. Soargen fanwegen de takomst yn grutter en lytser ferbân. D’r is ûnwissigens oer it deistich bestean en ek oer de fierdere takomst. Hoe komt it mei it klimaat, hoe komt it mei ús planeet en op hokker wize nimme we ferantwurdlikens dêryn?
Ecotheologie, natuurlijk theologie, ecologie en wij
De woorden “schepping” en “rentmeesterschap” stammen uit onze geloofstraditie.
Met het woord “schepping” geven wij aan dat wij de natuur ervaren als een geschenk en met het woord “rentmeesterschap” benadrukken wij onze verantwoordelijkheid om goed met dat geschenk om te gaan.
Misschien gebruiken we het begrip rentmeesterschap nog wel, maar beseffen we dat de mens in doen en laten minder een medebewoner van de aarde is dan hij/zij zou moeten zijn. De mens, die zou moeten zorg dragen voor al wat leeft, is meer een keiharde en hebzuchtige profiteur gebleken voor natuur en medemens.
We leven in een tijd waarin voor veel mensen de zorgen zich opstapelen. Zorgen om de toekomst in groter en kleiner verband. Er zijn onzekerheden over het dagelijks bestaan en ook over de verdere toekomst. Hoe komt het met het klimaat, hoe komt het met onze planeet en hoe nemen we onze verantwoordelijkheid daarin?
| Data: 5 september 2023 3 oktober 2023 7 november 2023 9 januari 2024 6 februari 2024 5 maart 2024 |
Ynlieders: Dr. S. (Sytze) Ypma Pastor P. (Pieter) Knijff Ds. C. (Carola) Dahmen Dr. J. (Janneke) Stegeman Ir. M. (Marjolein) Tiemens-Hulscher Prof. dr. H.A. (Hans) Alma |
Plaats: de PKN kerk Eben Haëzer, Wiidswei 6, 9264 TL Earnewâld
Tijd: 19.30 – 21.30 u.
Toegangsbewijs: dit (gekleurde) programma, neem het dus alle keren mee
Dinsdag 5 september 2023
Dr. S. (Sytze) Ypma
predikant van de Protestantse Kerk in Nederland te Franeker.
De aarde is rond en de schepping vierkant
‘In den beginne is God schepper van hemelen en aarde.’ Deze oerzin is voor velen onzin. We gaan na wat deze openingszin uit Genesis 1 ons te zeggen heeft in een tijd waarin de blauwe planeet op een apocalyptische catastrofe lijkt af te stevenen. We ontdekken dat dit eerste vers een deur is die toegang geeft tot een literair kunstwerk met een zeer actuele betekenis en boodschap.
We onderscheiden de begrippen schepping en natuur, en ontdekken wat het wil zeggen dat de aarde rond is en de schepping vierkant.
Gidsen in deze lezing zijn Catherine Keller, Friedrich Weinreb, Bruno Latour, Yuval Noah Harari en Franz Rosenzweig.
Aan de hand van deze auteurs laat ik zien waarom een ecotheologie een scheppingstheologie moet zijn. En tot slot schets ik een religieuze antropologie, die uitmondt in de vraag wat dit betekent voor het begrip rentmeesterschap.
Dinsdag 3 oktober 2023
Pastor P. (Pieter) Knijff
pastoraal werker in Kollumerzwaag en Nij Altoenae, landbouwpastor. Hij maakt deel uit van de ‘Werkgroep
kerken en landbouw Fryslan’.
De aarde verbindt
De nadelige gevolgen van globalisering dwingen ons om na te denken over een meer duurzame en bewuste levenswijze. Om te kunnen veranderen hebben we nieuwe inspiratiebronnen nodig.
Eén daarvan is de Bijbel. Maar heel eenvoudig is dat nog niet, de Bijbel spreekt over zieleheil, over het volk Israël en het gaat over de toekomst van de gelovigen. Mogelijk moeten we de Bijbel anders lezen, meer met een ‘groene bril’. Maar hoe doe je dat? En ook hoe praktiseer je dat? Welke spanningen roepen Bijbelse idealen op?
Ik wil graag met jullie delen hoe ik dat benader vanuit de Bijbel. Hoe enkele theologen dit hebben gedaan. En hoe wij vanuit de werkgroep werken met het thema “De aarde verbindt”. En hoe wij proberen een toekomstperspectief te bieden aan boer en burger.
Dinsdag 7 november 2023
Ds. C. (Carola) Dahmen
Carola Dahmen is predikant van de Protestantse Gemeente Boornbergum-Kortehemmen en promoveert op
een systematisch-theologisch onderzoek naar ecofeministische theologie in gesprek met de dialectische theologie van K.H. Miskotte.
Hoe kunnen we nog van een “goede” schepping spreken?
In onze tijd zijn er grote zorgen over klimaatverandering en biodiversiteit. Terecht spreken we van een ecologische crisis. Hoe gaat de theologie daarmee om? Kan er nog wel sprake zijn van een “goede” schepping? En hoe kan de theologie bijdragen aan een vernieuwde kijk op de natuur, de schepping? Want het idee dat de mens heer en meester over de natuur mag zijn en mag gebruiken voor zijn eigen welzijn alleen – dat idee moeten we achter ons laten. Veel ecofeministische theologen stellen daarom voor om God en natuur dichter bij elkaar te denken: de wereld als Gods lichaam. Maar: is de “kritische stem” van God niet juist essentieel wanneer we onze omgang met “de natuur” moeten veranderen?
Dinsdag 9 januari 2024
Dr. J. (Janneke) Stegeman
publiek theoloog en bijbelwetenschapper, in 2016 verkozen tot theoloog des vaderlands.
De verwoeste aarde, schepping en rentmeesterschap
Te zeggen dat het in de klimaatcrisis vijf voor twaalf is, is sleets en bovendien achterhaald. We leven middenin de gevolgen. In mijn bijdrage denk ik na over de vraag hoe christelijke beelden over schepping en rentmeesterschap ons (ook) in de weg zaten en zitten in het serieus nemen van deze crisis.
Een rentmeester is iemand die namens een ander zorg draagt voor een bepaald terrein. Hij zorgt ervoor dat dat gebied economisch iets opbrengt. Maar een rentmeester is zelf geen onderdeel van wat hij beheert. Precies daarin schuilt het problematische van die term: het plaatst de mens op afstand van de schepping.
Die hiërarchische verhouding waarin we onszelf in relatie tot de rest van de schepping zien, is bovendien verbonden met kolonialisme. In koloniaal perspectief moet de wereld onder ons beheer gebracht, worden ‘beschaafd’, wat vaak wil zeggen: worden uitgebuit.
Het is nodig dat we ons bewust worden van die ook christelijke erfenissen die zoveel schade hebben aangericht. En wat gebeurt er als we onszelf zien als creatieve (en niet onschuldige) deelnemers aan de schepping: we zijn onderdeel van een creatief proces waaraan wij, met al onze technische mogelijkheden, positief of negatief kunnen bijdragen.
Disndag 6 februari 2024
Dr. M. (Marjolein) Tiemens- Hulscher
begon in 2013 met Groen Geloven, geeft lezingen en workshops rondom het thema geloof en duurzaamheid. O.a. voorzitter van de werkgroep Theologie Kerk en Duurzaamheid van de Raad van Kerken Nederland.
Alles heeft recht op bestaan
We leven op een bijzondere planeet: de Aarde een planeet vol leven. Als mensen maken we deel uit van de gehele stroom van dat leven. Wordt die stroom onderbroken? Roepen we, door onze omgang met de Aarde en onze medeschepselen, een nieuwe zondvloed over ons af? Het ‘Noachverhaal’ is één van de bijbelverhalen die de relatie van God mens, natuur en milieu in hun wisselwerking veronderstelt en thematiseert. Wat heeft dit verhaal ons te zeggen als we het lezen vanuit vragen rondom duurzaamheid, natuur en milieu en klimaat? In de lezing zal Marjolein zich vooral richten op de vragen rondom ecologie en biodiversiteit en de plaats en de rol van de mens daarin. Ze sluit hierbij aan bij het concept van de integrale ecologie die paus Franciscus voorstelt in de encycliek Laudato si’, over de zorg voor ons gemeenschappelijk huis.
Dinsdag 5 maart 2024
Prof. dr. H. A. (Hans) Alma
Hoogleraar geestelijke zorg en religieus-humanistische zingeving Faculteit Religie en Theologie aan de Vrije Universiteit.
Vrede op aarde
VN-secretaris-generaal António Guterres opende de vijftiende VN-biodiversiteitsconferentie in Montreal met de volgende woorden: “Met onze grenzeloze honger naar ongecontroleerde en ongelijke economische groei, is de mensheid een massavernietigingswapen geworden voor de natuur. Het is dringend tijd om weer vrede te sluiten.” Die constatering roept de vraag op wat het voor de theologie betekent dat onze planeet beter af zou zijn zonder de destructieve diersoort mens. Kan theologie bijdragen tot de benodigde vrede? Wat betekent het dat in de lange geschiedenis van christendom en theologie misschien eerder impulsen zijn gegeven voor de huidige vernietiging? Dat zijn mijns inziens centrale vragen voor de hedendaagse theologie. Ik ga in mijn lezing op zoek naar een theologie die het leven op aarde centraal stelt en die zich er rekenschap van geeft dat de mensheid haar relatie tot de aarde radicaal moet herdefiniëren in termen van partnerschap, wederzijdse afhankelijkheid en liefdevolle zorg.
Algemene informatie:
> De avonden gaan volgens een vast stramien, nl. opening – inleiding van ongeveer 45 minuten – pauze van ongeveer 20 minuten – beantwoorden van vragen en discussie – sluiting.
> De fiertalen binne sawol Frysk as Nederlânsk / de voertalen zijn zowel Fries als Nederlands.
> De lezingen worden in het Nederlands gehouden.
> In de pauze kunnen schriftelijke vragen bij de inleider ingeleverd worden.
> Er is een ringleiding aanwezig in het gebouw.
> In de pauze is er koffie/thee te koop voor € 1,50.
> ⊕In het gebouw mag niet gerookt worden.
Bankrekening: NL59 RABO 034 863 34 83 ten name van: St. Earnewaldster Runte
Toegang: € 40,00 voor alle lezingen, bij opgave is het absoluut noodzakelijk om naam en e-mailadres op te geven.
Een losse lezing kost € 10,00 en kan ook ter plekke worden betaald.
De ‘Earnewâldster Rûnte / Rontonde’ is een studiekring, die zich als doel stelt om nieuwe
wetenschappelijke inzichten op theologisch gebied, als mede de ontwikkelingen die daarmee samenhangen onder de aandacht van de deelnemers te brengen. Dit doel trachten we te bereiken door het
organiseren van bijeenkomsten met sprekers.
We hopen hierdoor mede een onderbouwing te geven aan hen die zich actief bezighouden met een beter verstaan van de bijbel en die willen reflecteren over hun levensovertuiging en hun positie in demaatschappij.
Leden van het bestuur zijn: Tjabel Klok (voorzitter), Hein Bergman, Mieke de Haan-Medevoort, Elly Heuzeveldt (penningmeester), Jelle Rollema, Hermien Terwel (secretaris)
Voor meer informatie: www.er-rotonde.nl
of bij Tjabel Klok, Dokter Siebingasingel 79, 9218 PW Opeinde (06 20 55 80 22)
of via earnewaldsterrunte.rotonde@gmail.com